Vojislav Ilić - Zimsko jutro

Značajan deo poezije Vojislava Ilića zauzima pejzažni motivski ciklus. On slika često melanholične jesenje i zimske pejzaže kroz sumorne maglovite prostore i spokojstvo snežnih ravnica. U svojoj poznatoj deskriptivnoj pesmi Zimsko jutro daje realističke slike seoskog pejzaža u zimsko jutro.

Komoziciju pesme čine četiri slike. Prva strofa - prva slika. Diže se zavesa na pozornici zimskog pejzaža, to je svetloast "reflektor" koji obasjava detalje: zeleno lišće je spaljeno oštrim mrazom, snežni pokrivač je svuda - po poljima i kućama. U pozadini slike se nazire tamna boja neba, koja asocira na umiranje. Druga slika (druga strofa) zvukom remeti statičnost vizuelne slike. Čuje se lupa petlovih krila i njegovo kukurikanje, koijm pozdravlja zimski dan i daje do znanja da nije reč o umiranju, nego o umilatom snu. Treća slika (treća strofa) pojačava dah života. Čuje se zviždanje i promukli glas lovca. Sve je više dinamike. Pored lovca trčkaraju psi. Četvrta slika (četvrta strofa), međutim, ponovo vraća sumorni pejzaž: svuda je pustoš i mir. Sve je pod snegom i ledom. Sumorna osećanja pojačavaju i gole grančice što od hladnoće i mraza drhte.

Versifikacija - Pesma je dugog stiha - četrnaesterci i petnaesterci, a poslednji stihovi u strofi su sedmerci ili osmerci. Rimuju se drugi sa četvrtim (ravni - tavni).

Stil - Pesma je bogata epitetima: oštar mraz, zeleno lisje, tanak i beo sneg, sniski trščani krov, tavni vidokrug, zimski dan, zvučni glas, mili čas, težak promukao glas, bela koprena, svež jutarnji dan, mirne doline, blag šum, studeno krilo, gole grančice, noćna kandila. Istovremeno, sintagma noćna kandila je lepa metafora (zvezde i mesec).

______________________________

Vojislav Ilić - Zimsko jutro

Jutro je. Oštar mraz spalio zeleno lisje,
A tanak i beo sneg pokrio polja i ravni,
I sniski, trsčani krov, U daljini gube se brezi
I kruže vidokrug tavni.

U selu vlada mir. Još niko ustao nije,
A budan petao već, živosno lupnuvši krilom,
Pozdravlja zimski dan i zvučnim remeti glasom
Taj mir u času milom.

Il' kadkad samo tek zviždanje jasno se čuje
I težak, promuko glas. To lovac prolazi selom,
I brze mameci pse, poguren u polje žuri,
Pokriven koprenom belom.

Svuda je pustoš i mir. Noćna se kandila gase
A sveži, jutarnji dah, preleće doline mirne,
I šum se razleže blag, kad svojim studenim krilom
U gole grančice dirne...

Vojislav Ilić - Zimsko jutro - verzija 2

Vojislav Ilić - Zimsko jutro - verzija 2 pdf

__________________________________

Vojislav Ilić (1860 - 1894) rođen je u Beogradu kao sin pjesnika Jovana Ilića. Bio je boležljiv od djetinjstva, nije bio zainteresiran za obrazovanje, te je nakon trećeg razreda gimnazije napustio školu. Kasnije samostalno odlazi na predavanja u Veliku školu, sudjeluje u književnom i političkom životu studentske omladine, iako nije polagao ispite. Tamo upoznaje Đuru Jakšića i kasnije se ženi jednom od njegovih kćeri, Tijanom. Vrlo brzo mu umiru i žena i djeca, te se kasnije ženi drugi puta. Sa ženom Zorkom ima jednu kćer, Svetlanu.

Proživio je kratak život, svega 34 godine, ali je ostavio mnogo toga iza sebe. Za života je objavio tri zbirke pjesama (1887. 1889. 1892.), mnoge njegove pjesme su se objavljivale u raznim časopisima, neke su ostale samo u njegovim bilješkama. Imao je čak i nekoliko proznih pokušaja, ali je prvenstveno bio pjesnik i kao takvog ga se i gleda.

On je u srpskom pjesništvu izvršio ono što je ranije zahtjevao Svetozar Marković - raskid s romantizmom, no, samo djelomično. Svojim estetizmom i formalizmom Ilić je otvorio put drukčijoj poeziji. Udaljio se od uobičajene orijentacije realista na običnu stvarnost, i odvojio se od zahtjeva ideologa da se knjiţevnost uključi u društvene i političke borbe.

Njegova poezija se javlja istovremeno kao reakcija na izrođeni romantizam i kao obnova objektivne poezije predromantičarskog razdoblja. U njoj su oživjele težnje i ideali „objektivne lirike" iz 30. i 40. godina. Objektivnost njegove poezije nije ni refleksivna ni didaktička, njena osnovna obilježja su deskriptivnost i narativnost. U tome se udaljava od klasicista i predromantičara prve polovice 19. stoljeća i približava se suvremenim realističkim pripovjedačima.

Njegove pjesme u klasicističkom stilu, na grčke i rimske teme, donijele su novi val i obnovu tog stila, ali nije moguće reći da je on prvenstveno klasicistički pjesnik, jer su takve njegove pjesme samo jedan njegov tematski krug.

Realizmu se najviše približava svojom deskriptivnom poezijom. Iako nije imao nekog velikog utjecaja iz europe, njegova poezija je bila najbliža poeziji francuskih parnasovaca: uzdržanost emocija, objektivnost, obnova interesa prema antici, motivi prošlog i dalekog, brižljiv odnos prema formi, bliskost s likovnim umjetnostima...

Mnoge njegove pjesme sadrže elemente koji su svojstveni novom stilu, došlo je do zaokreta od objektivne ka subjektivnoj lirici, te se pjesnikovo „ja" ne pojavljuje više samo u intimnoj njegovoj poeziji, već i u deskriptivnoj.

Njegovo djelo obiljeţavaju dinamika, traganje, težnja za promjenama.

Deskriptivna lirika čini najpopularniji dio njegove poezije. Objektivizacija osjećaja svojstvena njemu u njima je potpuno prevladala. Pjesnik kao da se povlači iza pjesme, njegovo „ja" se gubi, pjesnički govor prelazi u treće lice. Emocije nisu direktno iskazane, one zrače iz slika ili, tačnije, pejzaži su izgrađeni po modelu određenih emocionalnih stanja i raspoloženja. Pesnikova duševna nastrojenost otkriva se u izboru motiva, u preovladavanju poznojesenskih i zimskih pejzaža. Nju još više odaju karakteristični ilićevski epiteti: siv, sumoran, tavan, uveo, skrhan, mračan i sl.

Ilićeve opisne pjesme su isječci iz seoske stvarnosti. Priroda u njegovoj poeziji ne živi samostalnim životom, ona je prije svega pozadina na kojoj se odigravaju prizori iz života. Njegova deskriptivna poezija, kao i klasicistička, je samo dio njegova opusa. Njegovo djelo treba promatrati kao kompleksnu cjelinu koja se sastoji iz niza različitih motiva i ideja.

Vojislav Ilić bio je daleko od tendenciozne, "primenjene" poezije omladinske, ali istotako on nije ni predstavnik čiste umetnosti, "umetnosti radi umetnosti", kao što su uzimali mnogi njegovi kritičari, neupoznati sa celim njegovim pesničkim radom.

Vojislav Ilić - Jesen 

Vojislav Ilić - Jutro na Hisaru kod Leskovca  

Vojislav Ilić - Kleon i njegov učenik  

Vojislav Ilić - Sivo, sumorno nebo

Vojislav Ilić - Sveti Sava 

Vojislav Ilić - Tibulo

Vojislav Ilić - U poznu jesen

Vojislav Ilić - Zapušteni istočnik