Vojislav Ilić - Sveti Sava

Vrsta - Pesma
Tema - Rastkov dolazak u manastir

Ko je noćni poetilac na kapiji svetogorskog manastira?

Noćni posetilac je Rastko koji beži sa očevog dvora i stiže u manastir. Pesnik pesmu započinje pitanjem:

- Ko udara tako pozno u dubini noćnog mira

Na kapiji zatvorenoj svetogorskog manastira?

Ovim pitanjem pesnik izaziva znatiželju i uzbudjenje čitaoca. Na vratima se pojavljuje tajanstveni gost, i to nepožvan i u gluho doba noći.vrata su zatvorena, ali se njemu žuri da udje kroz njih jer mu se jako žuri. Obraćajući se manastirskim ocima on vapi da mu otvore kapije jednog novog i drugačijeg života. Njegovo telo je klonulo, noge su umorne ali duša traži svetlost.

Kakvu svetlost traži neznanac?

On traži SVETLOST- kao saznanje o Bogu i čoveku. Svetlost kao izvor plemenitosti i dobrote, novog duhovnog života, u kome će duhovno i nebesko biti iznad zemaljskog, materijalnog i prolaznog. To on hoće i zato je iza sebe ostavio bogatstvo slavu i sve što je prolazno. Umesto svega toga, on se opredeljuje za skromnost, samoću, mir, molitve Bogu, dobrotu, istinu jer samo je to svetlost ali ona unutrašnja i duhovna.

Susret nastojnika (starešine) manastira i neznanca

Starešina manastira se pojavljije sa svećom u ruci. Otvara kapiju. Ona je zaškripala i u tom trenutku sova je poletela krešteći u noć. Njeno kreštanje izaziva jezu. Sova koja oličava smrt nagoveštava da je neznanac pokopao prethodni život i opredelio se za novi. Starešina s puno ljubavi prima neznanca ljubeći ga u čelo.

Kako izgleda neznanac?

Još je dete, bos je, ima visoko i bledo čelo, ima gustu kosu, deluje bezazleno, izgleda mudro i uzvišeno.

Prošli su vekovi a to dete još živi

U trećoj strofi nema slike. umesto toga samo misao o tome kako vreme prolazi a to dete što je jedne noći zakucalo na vrata manastira, još živi i u narodu traje. U zadnjem stihu nam pesnik daje odgovor ko je bio neznanac na kapiji manastira. To je Rastko, sin Nemanjin, Sveti Sava.

Vojislav Ilić - Sveti Sava

Ko udara tako pozno u dubinu noćnog mira,
na kapiji zatvorenog svetogorskog manastira?
"Već je prošlo tavno veče, i nema se ponoć hvata.
Sedi oci, kaludjeri, otvor'te mi teška vrata.
Svetlosti mi duša hoće, a odmora slabe noge,
klonulo je moje telo, umorne su moje noge. -
Al' je krepka volja moja, sto me noćas vama vodi,
da posvetim život rodu, otadzbini i slobodi.
Prezreo sam carske dvore, carsku krunu i porfiru,
i sad evo svetlost tražim u skromnome manastiru.
Otvor'te mi, časni oci, manastirska teška vrata,
i primite carskog sina ko najmladjeg svoga brata..."

Zaškripaše teška vrata, a nad njima sova prnu
i s kreštanjem razvi krila i skloni se u noć crnu.
A na pragu hrama svetog, gde se Bozje ime slavi,
sa buktinjom upaljenom, nastojnik se otac javi.
On buktinju gore diže, iznad svoje glave svete,
i ugleda, čudeći se, bezazleno boso dete.
Visoko mu bledo celo, pomršene guste vlasi,
ali čelo uzvišeno, božanstvena mudrost krasi.
Za ruku ga starac uze, poljubi mu čelo bledo,
a kroz suze prosaputa: "Primamo te, milo čedo."

***

Vekovi su prohujali, od čudesne one noći,-
vekovi su prohujali i mnogi ce jošte proći.
Al' to dete jošte živi, jer njegova živi slava,
jer to dete beše Rastko, sin Nemanjin, Sveti Sava.

Vojislav Ilić - Sveti Sava - verzija 2

Vojislav Ilić - Sveti Sava - verzija 2 pdf

__________________________________

Vojislav Ilić (1860 - 1894) rođen je u Beogradu kao sin pjesnika Jovana Ilića. Bio je boležljiv od djetinjstva, nije bio zainteresiran za obrazovanje, te je nakon trećeg razreda gimnazije napustio školu. Kasnije samostalno odlazi na predavanja u Veliku školu, sudjeluje u književnom i političkom životu studentske omladine, iako nije polagao ispite. Tamo upoznaje Đuru Jakšića i kasnije se ženi jednom od njegovih kćeri, Tijanom. Vrlo brzo mu umiru i žena i djeca, te se kasnije ženi drugi puta. Sa ženom Zorkom ima jednu kćer, Svetlanu.

Proživio je kratak život, svega 34 godine, ali je ostavio mnogo toga iza sebe. Za života je objavio tri zbirke pjesama (1887. 1889. 1892.), mnoge njegove pjesme su se objavljivale u raznim časopisima, neke su ostale samo u njegovim bilješkama. Imao je čak i nekoliko proznih pokušaja, ali je prvenstveno bio pjesnik i kao takvog ga se i gleda.

On je u srpskom pjesništvu izvršio ono što je ranije zahtjevao Svetozar Marković - raskid s romantizmom, no, samo djelomično. Svojim estetizmom i formalizmom Ilić je otvorio put drukčijoj poeziji. Udaljio se od uobičajene orijentacije realista na običnu stvarnost, i odvojio se od zahtjeva ideologa da se knjiţevnost uključi u društvene i političke borbe.

Njegova poezija se javlja istovremeno kao reakcija na izrođeni romantizam i kao obnova objektivne poezije predromantičarskog razdoblja. U njoj su oživjele težnje i ideali „objektivne lirike" iz 30. i 40. godina. Objektivnost njegove poezije nije ni refleksivna ni didaktička, njena osnovna obilježja su deskriptivnost i narativnost. U tome se udaljava od klasicista i predromantičara prve polovice 19. stoljeća i približava se suvremenim realističkim pripovjedačima.

Njegove pjesme u klasicističkom stilu, na grčke i rimske teme, donijele su novi val i obnovu tog stila, ali nije moguće reći da je on prvenstveno klasicistički pjesnik, jer su takve njegove pjesme samo jedan njegov tematski krug.

Realizmu se najviše približava svojom deskriptivnom poezijom. Iako nije imao nekog velikog utjecaja iz europe, njegova poezija je bila najbliža poeziji francuskih parnasovaca: uzdržanost emocija, objektivnost, obnova interesa prema antici, motivi prošlog i dalekog, brižljiv odnos prema formi, bliskost s likovnim umjetnostima...

Mnoge njegove pjesme sadrže elemente koji su svojstveni novom stilu, došlo je do zaokreta od objektivne ka subjektivnoj lirici, te se pjesnikovo „ja" ne pojavljuje više samo u intimnoj njegovoj poeziji, već i u deskriptivnoj.

Njegovo djelo obiljeţavaju dinamika, traganje, težnja za promjenama.

Deskriptivna lirika čini najpopularniji dio njegove poezije. Objektivizacija osjećaja svojstvena njemu u njima je potpuno prevladala. Pjesnik kao da se povlači iza pjesme, njegovo „ja" se gubi, pjesnički govor prelazi u treće lice. Emocije nisu direktno iskazane, one zrače iz slika ili, tačnije, pejzaži su izgrađeni po modelu određenih emocionalnih stanja i raspoloženja. Pesnikova duševna nastrojenost otkriva se u izboru motiva, u preovladavanju poznojesenskih i zimskih pejzaža. Nju još više odaju karakteristični ilićevski epiteti: siv, sumoran, tavan, uveo, skrhan, mračan i sl.

Ilićeve opisne pjesme su isječci iz seoske stvarnosti. Priroda u njegovoj poeziji ne živi samostalnim životom, ona je prije svega pozadina na kojoj se odigravaju prizori iz života. Njegova deskriptivna poezija, kao i klasicistička, je samo dio njegova opusa. Njegovo djelo treba promatrati kao kompleksnu cjelinu koja se sastoji iz niza različitih motiva i ideja.

Vojislav Ilić bio je daleko od tendenciozne, "primenjene" poezije omladinske, ali istotako on nije ni predstavnik čiste umetnosti, "umetnosti radi umetnosti", kao što su uzimali mnogi njegovi kritičari, neupoznati sa celim njegovim pesničkim radom.

Vojislav Ilić - Jesen 

Vojislav Ilić - Jutro na Hisaru kod Leskovca  

Vojislav Ilić - Kleon i njegov učenik  

Vojislav Ilić - Sivo, sumorno nebo 

Vojislav Ilić - Tibulo

Vojislav Ilić - U poznu jesen

Vojislav Ilić - Zapušteni istočnik

Vojislav Ilić - Zimsko jutro